17 Χωριά Work in progress
29/6/22. Όταν ο Κώστας Τουλουμτζής άνοιξε το εστιατόριο 17 Χωριά ήταν είδηση, επειδή μπορεί να άλλαζε τη λογική της εστίασης στη Νεμέα, να έβαζε το εμφιαλωμένο κρασί στη θέση του, στο τραπέζι. Μετά από πολύ επιτυχημένη λειτουργία μερικών μηνών, ένα νέο του συμπληρωματικό εγχείρημα δείχνει πως μπορεί να την εδραιώσει.
Η λειτουργία του οινοτουρισμού απαιτεί να μη λείπει κρίκος από την αλυσίδα από το οινοποιείο ώς το ποτήρι της εστίασης σε κανένα σημείο της περιοχής, ή απλούστερα, ένας κούκος δε φέρνει την άνοιξη. Τα 17 Χωριά ήταν αρκετά να ταράξουν τα νερά, αλλά η συνολική εικόνα της Νεμέας παρέμεινε η ίδια στα μάτια του οινικού επισκέπτη και θα παραμείνει, έως ότου το εμφιαλωμένο κρασί φιγουράρει και στα ράφια του τελευταίου καφέ ή μπαρ, οι κάβες αποκτήσουν συλλογές φιαλών από παλαιές εσοδείες, ο κόσμος πίνει εμφιαλωμένο κρασί σε ποτήρι, το κρασί αποκτήσει την πρωτοκαθεδρία παντού και ο επισκέπτης παίρνει από παντού το μήνυμα πως βρίσκεται σε οινική περιοχή.
Ένα έργο εν εξελίξει, τα σεμινάρια επιμόρφωσης οινοχόων που οργάνωσαν αφιλοκερδώς ο Κώστας Τουλουμτζής με μια ομάδα οινολόγων και γεωπόνων έχουν στόχο το μυαλό των Νεμεατών ιδιοκτητών μπαρ, καφέ, ετιατορίων, ταβερνών, καβών, το μυαλό της Νεμέας ουσιαστικά, επειδή το μυαλό είναι ο στόχος. Μερικά απογεύματα Δευτέρας, που γίνονται τα σεμινάρια, φιλοδοξούν να δημιουργήσουν μια πρωτοπορεία επαγγελματιών εστίασης αρχικά, με δίψα να μάθει περισσότερα για το σημαντικώτερο προϊόν της περιοχής και θα μεταλαμπαδεύσει το πάθος στους υπόλοιπους, ώσπου να η λέξη οινικός προορισμός να αντιπροσωπεύει την περιοχή.
Φιλοξενούμενος στην τέταρτη συνάντηση στο Κεφαλάρι Κορινθίας με τίτλο «Περιήγηση στον Ελληνικό αμπελώνα» τη Δευτέρα 27/6, στον πανέμορφο πέτρινο ξενώνα Αρχοντικό με τα καταπληκτικά πρωινά με βιολογικά τοπικά προιόντα, διαπίστωσα πως το εγχείρημα έχει ήδη αρχίσει να πετυχαίνει τους στόχους του. «Από τους 31 επαγγελματίες εστίασης που προσκάλεσα, που περιλαμβάνουν φυσικά και καφέ, αλλά και ψητοπωλεία, ανταποκρίθηκαν 25» είπε ο Κώστας Τουλουμτζής. «Θα ήμουν ευχαριστημένος και με 15». Επί πλέον η νέα γενιά οινοποιών της περιοχής και της ζώνης ΠΟΠ ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα σε μεγάλο βαθμό και ήταν εκεί με συστοιχίες από μία αγαπημένη τους φιάλη έκαστος, να δοκιμάσουμε μετά το τέλος του σεμιναρίου. Στο Κεφαλάρι, ανταποκρίθηκαν και αρκετοί ντόπιοι, ενεργοί σχολιαστές μάλιστα.
Κάτω από τη δροσιά του τεράστιου πλάτανου στην πλατεία του χωριού ειπώθηκαν σημαντικά πράγματα για το ελληνικό κρασί που κράτησαν αμείωτη την προσοχή μας ως το τέλος με επιστέγασμα πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση στο τέλος. Μεταφέροντας ψήγματα του σεμιναρίου, ο Κώστας Μπακασιέτας εστίασε στην μεγάλη παραλλακτικότητα των εδαφών της χώρας και του εύρους των βροχοπτώσεων, που αποτελεί πρόκληση, αλλά και μοναδικό πλεονέκτημα, αν το εκμεταλευτούμε σωστά, έχοντας πλέον επιστημονική γνώση για την αντιμετώπιση των δυσμενών συνθηκών στις κακές χρονιές. Περιοχές όπως η Νάουσα έχουν ήδη εκμεταλλευτεί την παραλλακτικότητα προχωρώντας σε αναγνώριση αμπελοτοπιών με συγκεκριμμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά, που η αγορά ήδη έχει αναγνωρίσει μερικά, όπως τον Παλαιοκαλιά, ως grand cru. Αντίθετα, η μεγάλη γενετική παραλλακτικότητα πολύ παλιών ποικιλιών, όπως η Βηλάνα στην Κρήτη, έχει αποτέλεσμα να μην έχουμε ξεκάθαρη εικόνα του dna της ποικιλίας.
Όσο για τη μεγάλη συζήτηση δημιουργίας υποζωνών της Νεμέας, ο Κώστας έσπειρε καινά δαιμόνια προτείνοντας χαρακτηρισμό ανά υψόμετρο, ή πλαγιές, ή κοιλάδες κλπ, αντί περιοχών, μέχρι να εξακριβωθούν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των καλυτέρων.
Η Σοφία Καράτσαλου, η Κωνσταντίνα Δρίτσα και ο Γιώργος Ταβατίδης, γεωπόνοι, μας παρουσίασαν τις κυριώτερες ποικιλίες των Κυκλάδων και Κρήτης, Πελοποννήσου και Ιονίου, Ηπείρου, Στερεάς και Μακεδονίας, αντίστοιχα.
Ο Σοφοκλής Πετρόπουλος μας ξενάγησε σε ρυθμό εύστοχου πολυβόλου στον διεθνή αμπελώνα από ελληνική κλειδαρότρυπα, αντιστοιχώντας μεγέθη, ποικιλίες, τάσεις και κυρίως την πρόσφατη πορεία των δικών μας ποικιλιών και τις πιθανές προοπτικές και αναπόφευκτους κινδύνους. Ερμήνευσε την εξαφάνιση αμέτρητων ποικιλιών μας στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, κυρίως από εγκατάλειψη των αμπελώνων λόγω βαρειάς φορολογίας, αλλά το πρόβλημα δεν είναι μόνο δικό μας, ενώ εξήγησε στην αφέλειά μας πως η επίσημη αναγνώριση μιας άγνωστης ποικιλίας στο αμπελάκι μας περνάει από περισσότερα των σαράντα κυμάτων. Μιλήσαμε για τις μόδες στο κρασί και τη σημασία τους, είπανε, είπαμε, ακούσαμε, μάθαμε.
Από τους τοπικούς ακροατές σχολιάστηκε ως αρνητικό η εξευτελιστικά χαμηλή τιμή των σταφυλιών, πράγμα που έχει αντίκρυσμα στην ποιότητα των σταφυλιών και είναι θέμα για μεγάλες συζητήσεις και αποφάσεις.
Και τι ενδιαφέρουν αυτά το Γιώργη στην ψησταριά ή το Μιχάλη στο καφέ; Υπάρχει ελπίδα κάποιες έννοιες να τον τρύπησαν και να τον μπόλιασαν με την έννοια της Ελλάδας, του δικού του, της καταγωγής του, του ανήκω. Ναι, όπως τον Μακρυγιάννη, μπορεί να νοιώσει περήφανος για το κρασί του τόπου του, που έχει και αρχαία καταγωγή και αναφέρεται και στην τραγωδία «Επτά επί Θήβας» του Αισχύλου και να αποφασίσει να το δοξάσει στο μέτρο του. Μην ξεχάμε, στην αρχή τη φλόγα κράτησαν άσβεστη οι χωρικές οινοποιήσεις, μετά ο Συνεταιρισμός, μετά ο Θανάσης Παπαϊωάννου που τη διέδωσε πέρα από τη Νεμέα και πέρα από τη χώρα και ακολούθησαν οι άλλοι σήμερα που την εδραιώνουν. Όμως οι καιροί όσες ευκολίες έχουν, τόσο δύσκολοι είναι και ο Γιώργης και ο Μιχάλης είναι απαραίτητο να πιστέψουν στο κρασί τους για να το στηρίξουν και να επιβιώσουμε, οι εποχές των ημίμετρων πέρασαν και ο ήλιος για να γυρίσει, θέλει δουλειά πολλή.
Εδώ θα παρατηρήσω πως το πρόγραμμα της ημέρας ήταν διαφορετικό από το αρχικά σχεδιασμένο στο σεμινάριο και μάλλον διαφορετικό από τον αναγραφόμενο σχεδιασμό του. Μου φαίνεται λογικό, αφού δεν πρόκειται για πρόγραμμα σπουδών, αλλά δουλειά διαφόρων επαγγελματιών που το οργανώνουν στον ελεύθερο χρόνο τους, οπότε χρειάζεται χρόνος μέχρι να κατασταλάξει, εξ ου και ο τίτλος του κειμένου.
Κατά τα άλλα, οι κυρίες του χωριού μετά το μάθημα μας κέρασαν υπέροχη κολοκυθόπιτα και χορτόπιτα με μυρωδικά, ενώ συνεχίζαμε τη συζήτηση στη δροσερή σκιά του πλατάνου.
Στην ταβέρνα του Μάγκα δοκιμάσαμε τα κρασιά που έφερε η νέα γενιά των οινοποιών της ζώνης και όχι μόνο. Πολύ καλά έως εξαιρετικά τα περισσότερα, δεν είναι έκπληξη αυτό με βραβευμένα κρασιά από Κτήματα με ιστορία. Θα αναφέρω μόνο ως ευχάριστες εκπλήξεις την επιστροφή του «Μικροκλίμα Παπαϊωάννου 2015» στην καλύτερη εμφιάλωση ως τώρα, το νέο αγιωργίτικο δεξαμενής του Κτήματος Σπυρόπουλου, με την Ντίνα Σπυροπούλου στο τιμόνι, πολύ ενδιαφέρον, πλούσιο φρούτο κόκκινο και μαύρο, δομή, πολυπλοκότητα και ωραίες πλούσιες τανίνες, ιδανικό και ως δροσερό το καλοκαίρι, χρειαζόμαστε κόκκινα χωρίς βαρέλι, και τέλος το αναπάντεχο cabernet franc του Κτήματος Ζαφείρη, άγνωστο στους πολλούς, αλλά ποτέ χωρίς μια καλή Νεμέα, χρόνια τώρα. Πλούσιο φρούτο ακόμα και σκούρο, υπέροχη βοτανική μύτη, πολύπλοκο, κομψό, με διαστρωμάτωση τανινών και πυκνή δομή, μακρά απολαυστική επίγευση. Στύλ Λίγηρα, κάτι σε καλό Chinon ή Bourgueill.
Πάλι κατά τα άλλα, ο Μάγκας είναι όντως μάγκας. Πολύ καλά κοκκινιστά, τηγανητές πατάτες-σήμα κατατεθέν και τα καλύτερα παϊδάκια που έχω φάει ποτέ.
Αξέχαστη φιλοξενία από το Αρχοντικό Κεφαλάρι. Αξέχαστη βραδυά από την ομάδα του Κώστα Τουλουμτζή. Και ηθικό δίδαγμα: να έχεις δημιουργική ανησυχία, να ψυχανεμίζεσαι το μέλλον μέσα στο παρόν, να προσπαθείς να το προλάβεις.