Μεγάλες Μέρες Νεμέας 2,3 &4.9.2022
ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ, ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ.
Οι πρώτες Μεγάλες Μέρες ήταν διήμερες και διοργανώθηκαν από την Vinetum το 2004 στο οινοποιείο Ρεπάνη με συμμετοχή όλων των ενεργών οινοποιείων στο πρότυπο, ας πούμε των τότε Διονυσίων. Έκτοτε ο Δήμος Νεμέας και ο Σύνδεσμος Οινοποιών Νεμέας διοργανώνουν μια γιορτή έναρξης και κάποιες παράλληλες εκδηλώσεις και η πλειοψηφία των οινοποιείων είναι ανοιχτά για το κοινό για δοκιμή των κρασιών, ενώ κάποια πρωτοστατούν και σε παράλληλες εκδηλώσεις που είτε απευθύνονται στο κοινό της Νεμέας, είτε προσελκύουν οινικούς επισκέπτες από την επικράτεια.
Φέτος η τελετή έναρξης έγινε στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Νεμέας και ενώ έχει ξαναγίνει, αυτή τη φορά πλαισιώθηκε από ένα σεμινάριο Masterclass που διεξήγαγε ο Μaster of Wine Γιάννης Καρακάσης με στόχο την ανάδειξη περιοχών της Νεμέας ως υποζώνες μέσω δοκιμής κρασιών από Αγιωργίτικο των εν λόγω περιοχών και παράλληλα μια εκδήλωση δοκιμής κρασιών άλλων οινοποιείων. Η εκδήλωση κλιμακώθηκε με συναυλία της mezzo soprano Μπέτυς Χαρλάφτη και με δεδομένη την υπέροχη βραδυά από άποψη καιρού, έμεινε αξέχαστη, ειδικά όπως τραγούδησε Μίκη Θεοδωράκη που σίγουρα απευθυνόταν σε ένα ευρύ κοινό. Έχω την αίσθηση πως θα επαναληφθεί στο μέλλον.
Τα οινοποιεία που είχαν εκδηλώσεις έσφυζαν από κόσμο όλη μέρα και το βράδυ ενώ τα υπόλοιπα είχαν μια φυσιολογική ροή για κόσμο που ήθελε να δοκιμάσει τα νέα κρασιά- και υπήρχαν πολλά-κυρίως από τις 11.00 έως τις 19.00. Τα δύο κυρίως εστιατόρια του νεμεάτη Σοφού και τα 17 Χωριά, συνεργασία τού επίσης νεμεάτη Μένιου Τουρλότου με το μαγικό ραβδί του ξενομπάτη Κώστα Τουλουμτζή ήταν κατάμεστα, όπως και η ταβέρνα-ψησταριά Δαναός και Αναστάσης που δεν έπεφτε καρφίτσα όλη μέρα και νύχτα. Η γενική προσέλευση εκτός Νεμέας ήταν κατά τι μειωμένη συγκριτικά με άλλες χρονιές, ήταν όμως ποιοτική και αφορούσε και ηλικίες εκτός κρασιού, αν και ο ορισμός τους είναι αμφιλεγόμενος με γνωστές μου να έχουν μεγαλώσει κάτω από την κάνουλα.
Ίσως ακούσετε ή διαβάσετε γκρίνιες, αλλά για άλλη μια φορά η γιορτή ήταν επιτυχημένη ακόμα και με γνώμονα τι θέλουν όλοι οι Νεμεάτες, που είναι ένα θέμα αχινός και με το οποίο θα ασχοληθώ στα τελικά συμπεράσματα. Κρατήστε το αυτονόητο πως ο καθένας μας βγάζει σ’ αυτές τις περιπτώσεις τον πραγματικό του εαυτό, όσο και αν προσπαθεί για το αντίθετο καμμιά φορά.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ.
Σάββατο πρωί
η Νεμέα είναι αλλιώς. Τα θηριώδη πικάπ ξεμυτίζουν σιγά-σιγά, και μια καλή αρχή είναι κάπου ανάμεσα καφέ στην Ανατολή, χειροποίητη τυρόπιτα και σπανακόπιτα με τραγανό χωριάτικο φύλλο στον παλιακό φούρνο και μπογάτσα στον μοντέρνο.
Ανηφορίζουμε για Αρχαία Νεμέα και σταματάμε για καλημέρες στο Κτήμα Παλυβού που όλα είναι υπ’ ατμόν και ένα τραινάκι περιμένει απ έξω. Ο Γιώργος Παλυβός είναι υπερπαραγωγή από μόνος του, δεν υπάρχει κενό προγράμματος όλη μέρα και νύχτα. Σεμινάρια με Σκλαβενίτη, μαγειρέματα, βόλτες με τραινάκι, παιγνίδια στα αμπέλια, φαγητά, άραγμα κάτω από πέργκολες, κρασιά που ρέουν, γυναικεία σαξόφωνα, συναυλίες το βράδυ και δύο πολύ μακρυές ουρές αυτοκινήτων με «ξένες» πινακίδες εκατέρωθεν του οινοποιείου να δημιουργούν κυκλοφοριακό κομφούζιο. Τα κρασιά σε δημιουργική έλλειψη, αφού τα φρέσκα ετοιμάζονται ήδη από τα χέρια της κόρης Ευαγγελίας. Όλα είναι στον αέρα, δεν είναι ώρα για δοκιμές.
Στο Κτήμα Παπαιωάννου business as usual. O Γιώργος με τον Νάσο, εγγονό του πατριάρχη πάνω από τον απορραγιστήρα, τις δεξαμενές και τον ηλεκτρονικό πίκακα ελέγχου. Όμως στο έμπα του οινοποιείου η πόρτα της αίθουσας γευσιγνωσίας είναι ανοιχτή και η εγγονή στις επάλξεις. Εκπλήξεις. Όλα τα κρασιά ανεβασμένα. Το ροζέ με τονισμένη οξύτητα, αρώματα και σώμα, το κλασσικό σοβινιόν μπλάν Aristocracy μεταμορφωμένο από την προσθήκη μικρού μέρους gewürztraminer με τροπικά αρώματα και γευστικά χαρακτηριστικά να δημιουργούν ένα κρασί μοντέρνο, αρωματικό, εύληπτο, με δομή σώμα και οξύτητα που θα αρέσει πολύ. Η Νεμέα 2019 πολύ καλή, όπως πιστοποιήθηκε και στο masterclass της Παρασκευής, με το κλασικό φρούτο Παπαϊωάννου παρόν και μοντέρνα δομή, ενώ τα υπόλοιπα κρασιά είναι όλα καλύτερα από λίγο έως πολύ. Σε αρκετά από αυτά η ειδοποιός διαφορά είναι το χέρι του Νάσου, χημικού μηχανικού, αλλά και αριστούχου πλέον απόφοιτου WSPC επιπέδων 2,3 και Hestia. Δοκιμάστε τα όλα να το διαπιστώσετε, η δε ετικέτα Θανάσης Παπαϊωάννου του 2019 από την ομώνυμη ποικιλία-παραγγελία από τον Πατριάρχη για να αντέχει στο επερχόμενο ξηροθερμικό κλίμα, είναι πολύ καλύτερη πλέον από του 2017 και είναι πολύ κοντά στις κατ’ ιδίαν δοκιμές που είχαμε κάνει όσο ζούσε.
Στο Κτήμα Σκούρα οι λέξεις φινέτσα και διάρκεια εκφράζονται με τον καλύτερο τρόπο. Το οινοποιείο πάντα σικάτο και με χαμηλό προφίλ έχει σχεδόν πάντα εκθέσεις ζωγραφικής, προσφέρει τα κρασιά του για δοκιμή, φέτος παλιές χρονιές και αργότερα το απόγευμα μουσική με wine glass τσίμπι-τσίμπι. Είχαμε την την προγραμματισμένη τύχη να μας δεξιωθεί ο Γιώργος Σκούρας πρωινιάτικο με δύο χρονιές Salto 2014 & 2018 και ένα Peplo 2018. Ειλικρινά, όταν έγραφα εδώ για το ξεχωριστό αυτό ροζέ της καρδιάς μου έκπληκτος που σε ηλικία 30 μηνών ήταν σαφώς καλύτερο από τον νεανικό του εαυτό, δεν μπορούσα να φανταστώ πως ο Γιώργος δεν μπλοφάριζε όταν απάντησε σε κάποια ερώτηση πως ναι, το κρασί προορίζεται και για παλαίωση. Ό,τι λοιπόν είχα γράψει ωχριά μπρος την εμπειρία του τετράχρονου πλέον ροζέ. Η οξύτητα δεν είχε χάσει χιλιοστό, ενώ η αρωματική και γευστική πολυπλοκότητα και διαστρωμάτωση ήταν σε εντελώς άλλο επίπεδο με αποτέλεσμα να φαντασιώνομαι λινγκουίνι με καραβίδες στις 11.15. Με το Salto πάλι το ψευτοδίλημμα να διαλέξεις ανάμεσα στις δύο Κική-Κοκό χρονιές, οδηγούσε στο να τις πάρεις και τις δυο από τη μέση.... Το επιστέγασμα ήταν δύο πειραματικά αγιωργίτικα του υιού Δημήτρη με υψηλό, εξαιρετικά ενσωματωμένο αλκοόλ σε σφιχτή δομή, πυκνά, βαθειά, μακρυά, μοντέρνα και κλασικά ταυτόχρονα, κομψά και απολαυστικά. Πως λέμε υποσχόμενα; Φεύγοντας υπάρχει ήδη αρκετός κόσμος που δοκιμάζει παλιές χρονιές και ξεναγείται στο οινοποιείο.
Πίσω προς Νεμέα από τη παλιά διαδρομή ανεβαίνοντας το φαράγγι του Γυμνού, περνάμε από Κτήμα Ράπτη, όπου γίνεται το έλα να δεις. Μαγειρέματα ανάμεσα στις δεξαμενές, τη μια τίγκα το οινοποιείο, την άλλη οι μισοί λείπουν με τα παιδιά στο κυνήγι θησαυρού, ψάθινα καπέλα, το βράδυ συναυλία, δοκιμάζουμε το πολύ καλό Μama και ένα από τα καλύτερα ασύρτικα εκτός Σαντορίνης, τη Μαύρη Σπηλιά και συνεχίζουμε για Πετρί, όπου ο Σωτήρης Αϊβαλής μας ξεναγεί στο υπό κατασκευήν νέο οινοποιείο, εξηγώντας πως εξ αιτίας του δεν είναι επισκέψιμος φέτος. Οψόμεθα! Ίσως το πρώτο νέο οινοποιείο εδώ και πολλά χρόνια στην περιοχή. Με το καλό!
Επιστρέφοντας προς Νεμέα περνάμε από το Κτήμα Νικολάου, που δοκιμάζουμε ωραία Κυδωνίτσα και ένα πολύ καλό Ασύρτικο, βραβευμένο ήδη. Απέναντι, με τον Ασωπό να τα χωρίζει, βρίσκεται το Κτήμα Γκόφα με το καθιερωμένο river party στις όχθες του Ασωπού. Είναι μεσημέρι και η μπάντα ήδη παίζει, ενώ ο κόσμος είναι απλωμένος στο τεράστιο τραπέζι εν είδει πικνίκ, πάντα με ένα ποτήρι Μυθικό Ποταμό ροζέ ή λευκό ή μια Κυδωνίτσα Μέρα Νύχτα ή, ή... Βρίσκουμε και παλιούς γνωστούς από τον πρώτο θρυλικό Ποδηλατικό Γύρο του cyclingforwine με την ανάβαση στη Σεμέλη υπό βροχήν και το γλέντι μετά στον Λαφαζάνη με λιακάδα. Λυπόμαστε που δεν μπορούμε να κλωνοποιηθούμε να είμαστε παντού...Εδώ το γλέντι θα κρατήσει.
Στη Νεμέα πλέον ο Χρήστος Μπαραφάκας είναι σε μίνι ξεναγήσεις με μικρά γκρουπάκια, ενώ ετοιμάζεται για την γευσιγνωσία παλαιών εσοδειών την επομένη. Δοκιμάζουμε το πολύ καλό νέο του κρασί Πρώτος Άθλος, αγιωργίτικο 100% με 24μηνη παλαίωση μοιρασμένη σε βαρέλια και αμφορείς και συνεχίζουμε για Κτήμα Μπαϊρακτάρη. Χαλαρώνουμε, συζητάμε και δοκιμάζουμε χωρίς να φτύνουμε. Νέο κρασί, νέα ετικέτα, Ktima. Κομψότερο, διαυγέστερο, καθαρά αρώματα και φρούτα, καλύτερη δομή και απολαυστική μακρά επίγευση. Άξιζε τη νέα, διαφορετική ετικέτα. Η κυδωνίτσα Rarus, έχει αποχαιρετίσει τη τυπικότητα των λευκών πυρηνόκαρπων για να κερδίσει την πολυπλοκότητα από την πολύ προσεκτική παραμονή στις φίνες οινολάσπες. Γαστρονομικό κρασί, όχι για τσίμπι-τσίμπι. Και αυτά με θέα την Παναγία των Βράχων!
Το βράδυ είχαμε επί τέλους την ευκαιρία να φάμε στα 17 Χωριά, το νέο πολυσυζητημένο εστιατόριο της Νεμέας. Δεν θα κάνω λεπτομερή αποτίμηση, αλλά είναι ένα εστιατόριο που έλλειπε από τη Νεμέα, τόσο σε ύφος, όσο και στη λογική που δίνει προτεραιότητα στο κρασί. Στα συν το ύφος, που δεν είναι ντιζαϊνάτο, ούτε χωριάτικο, αλλά οινικό, με ορατή την κλιματιζόμενη κάβα και την αίσθηση του ποιοτικού εμφιαλωμένου κρασιού να αιωρείται. Εμείς φάγαμε νωρίς, όταν φεύγαμε ήταν κατάμεστο. Τα νιόκι με γκοργκοντσόλα ήταν υπέροχα με τη στιβαρή πρωτοκαθεδρία μιας φιάλης Αυλοτόπι του Γιάννη Τσέλεπου, που είχε ανοιχτεί δύο ώρες πριν και είχε μπει σε καράφα. Μοντέρνο πλέον καμπερνέ, με άφθονο φρούτο, μεγάλη συμπύκνωση, πολύ ωραία δομή με διαστρωματωμένες τανίνες και μακρύ τελείωμα, μας κράτησε δύο ώρες χαμογελαστούς στο τραπέζι μας. Μια κάθετη αυτού του κρασιού ως το 1998 που νομίζω πως είναι η πρώτη χρονιά, θα ήταν σαν επιγραμματική επισκόπιση της νεώτερης οινικής ελληνικής ιστορίας.
Κυριακή
Πρωί και ανηφορίζουμε για Semeli Estate μετά από χρόνια, τώρα που ο νέος δρόμος έχει ολοκληρωθεί και το οινοποιείο είναι πλήρως ανακαινισμένο εξαιρετικά στο εσωτερικό του, αλλά και με πισίνα στην άκρη της βεράντας και επισκέψιμο. Με εξαίρεση τη θέα, ξεχάστε ό,τι θυμάστε από τις παλιές μας επισκέψεις. Σε επίπεδο κρασιών τώρα, οινολόγος έχει αναλάβει ο γνωστός μας Γιάννης Φλεριανός, ναι, φτιάχνει εδώ και χρόνια τα κρασιά της Αναστασίας Φράγκου στη Ραφήνα, ανάμεσα σε πολλά άλλα φυσικά. Η περίοδος Νασιάκου τιμάται στην γευσιγνωσία που ακολουθεί την εντυπωσιακή ξενάγηση στην τεράστια βεράντα με την εκπληκτική θέα με μία εξαιρετική φιάλη Μαντινείας του από το μακρυνό 2009! Η πολυπλοκότητα αυτού του κρασιού αρωματικά και γευστικά δεν περιγράφεται, το πως αλλάζει συνεχώς στον ουρανίσκο και τη μύτη όσο μένει στο ποτήρι, όσο και το μήκος της απίστευτα πολύπλοκης επίγευσης που αιωρείται στον γευστικό υπολογιστή του εγκεφάλου πολλή ώρα μετά. Ένας ύμνος στο μοσχοφίλερο λοιπόν από τον Λεωνίδα Νασιάκο. Τα υπόλοιπα 13-14 κρασιά άρτια, πολύ καλοφτιαγμένα, άλλα περισσότερο και άλλα λιγώτερο εντυπωσιακά, η Spondee 2016 μου έμεινε ως το πιο μοντέρνο ερυθρό τους από syrah, merlot & cabernet sauvignon, με διαύγεια, καθαρότητα, εκφραστικότητα και μακρά επίγευση. Οργανώστε μία επίσκεψη, πριν το κάνω εγώ με ένα Less is More.
Κατηφορίζοντας, πριν το Κούτσι σταματάμε για μια δοκιμή στον απέριττο χώρο γευσιγνωσίας της Gaia Estate, που χωρίζεται με ένα γυάλινο τοίχο από τα βαρέλια της κάβας. Υποδειγματική εισαγωγικά σειρά τα Μonograph, εξαιρετική ρετσίνα από ορεινό ροδίτη, νευρώδη ροζέ και μετά τα ζόρικα. Θαλασσίτης, Assyrtiko Wild Ferment, Moschofilero Wild Ferment και ο υπερθειωμένος, τουρμπισμένος Θαλασσίτης Cellar Selection του 2012 με ενσωματωμένο πλέον το θειώδες και απίστευτη ένταση, πολυπλοκότητα και ορυκτότητα στην επίγευση. Νaturals, eat your hearts out! Το Gaia S αγιωργίτικο με προσθήκη syrah είναι η «εύκολη» μεγάλη ετικέτα, η Gaia Estate-Κτήμα Γαίας είναι η ζόρικη, πυκνότερη, βαθύτερη, πολυπλοκότερη, με πολύ ουσιαστικές τανίνες, κορυφαία. Και με κρυφούς άσσους αγιωργίτικου το οινοποιείο, θα μιλήσουμε εν καιρώ. Πάντως η γευσιγνωστική εμπειρία στο ζεν περιβάλλον της κάβας είναι εν ου παικτοίς, ή μπορεί απλά να βγάζει τον καλόγερο από μέσα μου.
Κυριακή μεσημέρι και το πάρτυ στου Γκόφα καλά κρατεί, ζευγάρια και γυναικόπαιδα εντός, εκτός και επί τα αυτά, γιορτή κανονική, οι βελόνες στα κόκκινα...
Στο οινοποιείο Οικογένειας Ιερόπουλου, μικρές παρέες, σεφ, εκλεκτοί μεζέδες, αρχοντιά και ο ίδιος ο Χρόνης Ιερόπουλος επιστατεί. Μια πολύ καλή Κυδωνίτσα, το ροζέ αγιωργίτικο αλλά το κλου είναι ο Δαίμων, που στην τρέχουσα εμφιάλωση αρχίζει πλέον να δείχνει την κλάση του, εξακολουθεί να έχει την εξαιρετική διαύγεια και καθαρότητα της προηγουμένης, αλλά έχει μεγαλύτερο βάθος, περισσότερες φίνες τανίνες και πολυπλοκότητα.
Ώρα για φευγιό, αλλά όχι πριν περάσουμε από το οινοποιείο Λαφαζάνη στις Αρχαίες Κλεωνές, που βρίσκουμε όλη την οικογένεια ένα γύρω στο πατητήρι μαζί με γνωστούς υπόπτους. Έ, βάλαμε κάτω τις Μεγάλες Μέρες στον ληνό και τις πατήσαμε να βγάλουμε συμπέρασμα.
ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.
Το 2004 όλη η οινική Νεμέα ήταν μια γροθιά στο οινοποιείο του Ρεπάνη για δύο μέρες. Τώρα καθένας έχει το μπαϊράκι του, είναι κακό αυτό; Όχι βέβαια, αλλά το να μην υπάρχει ταυτόχρονα ένας κεντρικός χώρος με διοργανώσεις αυτές τις μέρες, που να αφορούν όλα τα οινοποιεία, αλλά και να αναδεικνύουν το οινικό πρόσωπο της περιοχής είναι. Η Νεμέα είναι η μεγαλύτερη οινοποιητική ζώνη της χώρας με διαφορά, αλλά είναι ακόμα ένα μεγάλο χωριό. Το πρώτο που σκέφτεσαι για μια οινοποιητική ζώνη αυτού του μεγέθους είναι ένα κτίριο αφιερωμένο στο κρασί, που να φιλοξενεί εκδηλώσεις όλο το χρόνο και στις Μεγάλες Μέρες να είναι μια κυψέλη γεμάτη σεμινάρια, παρουσιάσεις, δοκιμές κρασιών οινοποιείων, συγκριτικές δοκιμές. Προς το παρόν το θεάρεστο αυτό έργο επιτελεί αξιοπρεπώς ο ΣΟΝ, αλλά πως να το κάνουμε, για έναν ξένο επισκέπτη είναι λίγο. Είναι επίσης λίγο για την μεγαλύτερη οινοποιητική ζώνη της χώρας. Είναι όμως λίγο για τους Νεμεάτες; Εξαρτάται σου λέω, εξαρτάται.
Στη Νεμέα οι άνθρωποι δεν χωρίζονται σε πλούσιους και φτωχούς τόσο, όσο σε αμπελουργούς και οινοποιούς. Σε σεμινάριο επιμόρφωσης οινοχόων στο Κεφαλάρι Κορινθίας αυτό εκφράστηκε ξεκάθαρα από αμπελουργούς της περιοχής που παραπονέθηκαν για τα έως 40 λεπτά το κιλό τα σταφύλια που πληρώνονται από τους οινοποιούς τα οποία δεν καλύπτουν πολλές φορές ούτε το κόστος. Προφανώς υπάρχει αντίλογος εκ μέρους των οινοποιών, ενώ κάποιοι αμπελουργοί βουτούν στα βαθειά κάνοντας το δικό τους κρασί και στη συνέχεια το δικό τους οινοποιείο. Όμως στη καθημερινή πραγματικότητα υπάρχει η Νεμέα των αμπελουργών και αυτή των οινοποιών. Ανάμεσά τους ελάχιστα εστιατόρια και μερικά καφέ που εξυπηρετούν την κατάσταση ως έχει, ελάχιστα καταλύματα με υποσχέσεις για περισσότερα. Δεν εκφράζεται συλλογικός δυναμισμός, παρά μόνο ατομικός από ελάχιστα οινοποιεία. Και δεν πρόκειται να υπάρξει, αν δεν υπάρξει μια ελάχιστη σύμπνοια ανάμεσα στις δύο μεγάλες ομάδες. Η μεγάλη μάζα των αμπελουργών θα θεωρεί ότι αυτό που θεωρούν εκμετάλλευση αυξάνεται, αν χρηματοδοτηθεί μια πρωτοβουλία που θα έχει άξονα την προβολή του κρασιού της περιοχής. Αυτό φάνηκε και σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε κάποια στιγμή εναντίον μιας πρωτοβουλίας των οινοποιών, που ούτε λίγο ούτε πολύ κατέληγε πως η Νεμέα δεν είναι οι οινοποιοί αλλά ο υπόλοιπος κόσμος της, κλείνοντας το μάτι στους αμπελουργούς κυρίως.
Η αλήθεια νομίζω είναι πως η Νεμέα θα έπρεπε να θεωρείται ένα και πως οι οινοποιοί είναι το δυναμικότερο κομμάτι της, χωρίς αυτούς και την προσωπικότητα του πατριάρχη Θανάση Παπαϊωάννου ο κόσμος θα ήξερε μόνο τα Δερβενάκια και αυτά από τον Κολοκοτρώνη και θα συνέχιζε για Τρίπολη και Ναύπλιο. Για να συνεχίσει όμως το 2022 και να απελευθερώσει τον λανθάνοντα δυναμισμό της, αν υπάρχει, θα πρέπει να τα βρουν οι δύο μεγάλες ομάδες και να αποφασίσουν από κοινού για το μέλλον. Εύκολα το λες, δύσκολα το κάνεις, το ίδιο ισχύει και για την επικράτεια άλλωστε. Ίσως, το γεγονός πως το κρασί είναι το δυναμικώτερο κομμάτι της χώρας αυτή τη στιγμή, να βαραίνει περισσότερο τους οινοποιούς με την ευθύνη να κάνουν αυτοί το βήμα προς τους αμπελουργούς, με προτάσεις που αμφότεροι θα θεωρήσουν έντιμες και ικανές ώστε να ομοψυχήσουν και σχεδιάσουν το δικό τους μέλλον. Εγώ δεν είμαι παρά άλλος ένας ξενομπάτης που αγαπάει τη Νεμέα, την πονάει και θλίβεται όταν την βλέπει κατώτερη των περιστάσεων, κατά τη γνώμη του, που είναι πως τα κρασιά δεν πρέπει απλά να πίνονται τη δεύτερη χρονιά, αλλά να είναι καλύτερα. Αλλά ίσως γι αυτό και λέω τη γνώμη μου ανοιχτά χωρίς να ερωτηθώ, παρόλο που αυτό είναι αναμφισβήτητα και προσωπικό χούι. Η Νεμέα θα έχει μέλλον, όπως και η Ελλάδα. Το θέμα είναι ποιο θα είναι αυτό. Οι ελπίδες μου είναι στον δυναμισμό της νέας γενιάς. Γιατί όπως έλεγε ο Παύλος Σιδηρόπουλος, άμα γλυτώσει το παιδί, υπάρχει ελπίδα.
Υστερόγραφο. Μια κουβέντα που ακούσαμε τυχαία από δύο κυρίες στη οδό Δερβενακίων το βράδυ του Σαββάτου είναι ενδεικτική του άθλου που ζητείται να επιχειρηθεί. « Όλος ο κόσμος στα οινοποιεία. Ντροπή!»